De cold case van Kris Kremers en Lisanne Froon - Panama - 01-04-2014
In april 2014 vertrokken de vriendinnen Kris Kremers en Lisanne Froon voor een reis naar Panama. Zij waren kort daarvoor afgestudeerd en wilden in hun tussenjaar een avontuurlijke ervaring opdoen. Tijdens hun verblijf wilden zij niet alleen de lokale cultuur en natuur ontdekken, maar ook een maatschappelijke bijdrage leveren. Daarom meldden zij zich aan voor vrijwilligerswerk op een kleuterschool. Door miscommunicatie konden zij echter niet op de geplande datum beginnen. De onverwachte wachttijd vulden zij met diverse uitstapjes en verkenningen in de omgeving. Een van deze activiteiten was de wandelroute El Pianista, van deze hike keerden de twee jonge vrouwen echter nooit levend terug.
Over Kris en Lisanne
De 22-jarige Lisanne groeide op in Amersfoort en was kort daarvoor afgestudeerd aan de opleiding Toegepaste Psychologie. Zij werd omschreven als een rustig, intelligent en sportief persoon. Ze had jarenlang gevolleybald, maar moest deze sport noodgedwongen opgeven vanwege een blessure.
De 21-jarige Kris, net afgestudeerd in Cultuur- en Maatschappelijke Vorming, vormde qua karakter vrijwel de tegenpool van haar vriendin. Zij werd beschreven als extravert, nadrukkelijk aanwezig en energiek, met een sterk avontuurlijke inslag. De twee jonge vrouwen leerden elkaar kennen tijdens hun werk in de horeca, in restaurant In den Kleinen Hap. Ondanks hun uiteenlopende persoonlijkheden ontwikkelden zij een hechte vriendschap. Samen besloten zij hun tussenjaar te benutten voor een reis naar Panama. Na een periode van zorgvuldig sparen konden zij uiteindelijk hun plannen concreet maken en de reis boeken.
De reis
Op 15 maart 2014 arriveerden de vriendinnen in Bocas del Toro, waar zij twee weken lang genoten van de omgeving: de lokale restaurants, de bijbehorende avondjes uit en de avonturen die zij beleefden met andere reizigers die zij onderweg hadden ontmoet. Het was een periode die volledig in het teken stond van een onbezorgde vakantie. Na deze twee weken reisden zij op 29 maart door naar Boquete, waar zij werden ondergebracht bij een gastgezin. De gastvrouw, Miriam Guerra, stond erom bekend regelmatig toeristen te ontvangen. In Boquete wilden Kris en Lisanne vooral vrijwilligerswerk verrichten op een kleuterschool. Bij aankomst kregen zij echter te horen dat er geen plek beschikbaar was en dat zij pas een week later konden beginnen. “Bah! Bah! Bah! Onze eerste dag helemaal in de soep gelopen" noteerde Lisanne teleurgesteld in haar dagboek. Ondanks de teleurstelling besloten zij de onverwachte vrije week te benutten voor diverse excursies. Ze wilden onder meer een vulkaan bezoeken, een aardbeienkwekerij bekijken en een koffieplantage verkennen. Op 1 april stond de wandeling over de El Pianista-route op de planning.
El Pianista trail
De El Pianista-trail is een wandelroute die begint met een traject door open velden en vervolgens een lang stuk door dichtbegroeid oerwoud voert. De route eindigt bij het uitkijkpunt El Mirador, vanwaar wandelaars doorgaans dezelfde weg terugkeren naar het startpunt. De tocht duurt gemiddeld drie tot vijf uur. Het wordt sterk aanbevolen een gids mee te nemen, en de route geldt als geschikt voor ervaren hikers. Uit diverse verklaringen ontstond het vermoeden dat Kris en Lisanne die dag inderdaad aan de hike waren begonnen. Zij zouden onder meer zijn gezien door de eigenaar van een restaurant vlak bij het begin van de route. Door de vele, onderling tegenstrijdige verklaringen van getuigen kon echter niet worden vastgesteld hoelaat zij waren vertrokken, en ontstond zelfs twijfel of zij de route überhaupt daadwerkelijk hadden gelopen. Dat de wandeling mogelijk werd onderschat, bleek uit hun kleding en beperkte uitrusting. Zij droegen korte broeken en tanktops, en namen slechts een waterflesje, een camera en hun telefoons mee. Bovendien besloten zij de route zonder gids te lopen.
Toen de jonge vrouwen die avond niet terugkeerden naar het gastgezin, maakte de gastvrouw zich niet direct zorgen; zij had vaker meegemaakt dat jongeren een nacht wegbleven omdat zij uitgingen of elders verbleven. Pas de ochtend erna, op 2 april, toen Kris en Lisanne niet verschenen bij een vooraf geboekte excursie met gids, ontstond er grote ongerustheid. Op dat moment werden de autoriteiten én hun familie ingelicht. Ook de familie schakelde de Nederlandse politie in, waarna Interpol betrokken raakte.
Zoekacties
Op 3 april werd SINAPROC ingeschakeld en een grootschalige zoekactie voorbereid. Het team kreeg echter de instructie te wachten totdat andere Panamese zoekteams arriveerden en totdat de Nederlandse ambassadeur, Wiebe de Boer, de volgende ochtend ter plaatse zou zijn. Op 4 april, drie dagen nadat de jonge vrouwen aan de route waren begonnen, gingen de grootschalige zoekacties daadwerkelijk van start. Niet alleen de El Pianista, maar ook andere routes werden onderzocht. Het team werd hierbij ondersteund door speurhonden, een helikopter en een klein vliegtuig, al bemoeilijkte de dichte bebossing het waarnemen vanuit de lucht aanzienlijk. Ondertussen was ook een deel van de familie van de meiden in Panama aangekomen.
In de dagen daarna werden de zoekacties voortgezet. Grote groepen vrijwilligers namen deel, en foto’s van Kris en Lisanne werden getoond aan leden van de inheemse Ngäbe-Buglé-gemeenschap, aangezien zij het terrein beter beheersten dan wie dan ook, besloten eveneens mee te helpen. Op 8 april meldde SINAPROC dat elk mogelijk gebied was doorzocht, maar zonder resultaat. Desondanks gingen de zoektochten door, met ook Nederlandse teams die deelnamen. In Boquete organiseerde de lokale bevolking een stille tocht voor de jonge vrouwen.
Tegelijkertijd werd onderzocht of er mogelijk sprake was van een misdrijf. Huisjes langs de route werden grondig doorzocht, maar leverden geen aanwijzingen op. Op 27 mei arriveerde een team Nederlandse speurhonden van RHWW Reddingshonden, dat tot 4 juni naar de vrouwen zocht. Alle eerder doorzochte gebieden werden opnieuw systematisch onderzocht, maar er werd geen spoor gevonden. Het zoekgebied werd later zelfs uitgebreid tot aan Costa Rica, maar ook dit leverde geen resultaten op.
Belangrijke vondst
Op 11 juni meldde Irma Mirando, lid van een inheemse stam, dat zij aan de oever van de rivier de Culebra, die diep door het oerwoud slingert, een rugzak had gevonden. Ondanks de slechte weersomstandigheden verkeerde de rugzak, inclusief de inhoud, nog in uitstekende staat. Hierin zaten de bh’s van de jonge vrouwen, hun telefoons, een camera, een waterflesje, Lisanne's verzekeringspasje en wat contant geld. Onderzoek bevestigde direct dat de rugzak van Kris en Lisanne was. Bij vervolgonderzoek langs de rivier werd ook het korte spijkerbroekje van Kris teruggevonden.
De camera’s en telefoons leverden belangrijke gegevens. Uit de foto’s werd duidelijk dat de vrouwen de El Pianista-route hadden afgelegd en het uitkijkpunt El Mirador rond 13.00 uur bereikten. Op basis van de bekende gemiddelde duur van de route kon bovendien met zekerheid worden vastgesteld dat zij rond 11.00 uur waren gestart. De foto’s, waarvan de laatste op de dag van de vermissing om 13.54 uur werd gemaakt, tonen dat zij bij het uitkijkpunt El Mirador niet omdraaiden, maar verder de jungle in liepen. De website die zij die ochtend hadden geraadpleegd voor informatie over de route bevatte een fout: daar werd aangegeven dat men na het bereiken van de top door moest lopen, terwijl men in werkelijkheid had moeten omdraaien.
De telefoons van de jonge vrouwen leverden eveneens cruciale informatie op over hun laatste momenten. Op de dag van de vermissing werd het alarmnummer twee keer gebeld, om 16.39 uur via Kris’ iPhone en om 16.51 uur via Lisanne's telefoon. In de eerste vier dagen van hun vermissing probeerden zij het in totaal 77 keer te bereiken. Tijdens deze periode werden de telefoons herhaaldelijk aan- en uitgezet, vermoedelijk om de batterij te sparen of een beter signaal te krijgen. Op 4 april raakte Lisanne's telefoon leeg. Vanaf dat moment werd de pincode van Kris’ iPhone herhaaldelijk verkeerd ingevoerd, totdat het toestel op 11 april voor het laatst werd aangezet. Hieruit blijkt dat tot die datum ten minste één van de vrouwen nog in leven was.
DNA-onderzoek
Het NFI vond zes sporen op de bh’s, waarvan één een DNA-profiel opleverde. Dit profiel was echter onbruikbaar door contaminatie van een NFI-medewerker. Op de rugzak werden dertien sporen veiliggesteld, waarvan drie bruikbare DNA-profielen: twee van onbekende vrouwen en één gemengd profiel van twee onbekende personen, waarvan minstens één man. Vergelijking met de Nederlandse databank leverde geen matches op; of de Panamese autoriteiten dit hebben gecontroleerd, is onbekend. Geen van de sporen bleek afkomstig van Kris of Lisanne.
Daarnaast werd geen DNA verzameld van de leden van de zoekteams, waardoor het onmogelijk werd vast te stellen of sommige sporen van hen afkomstig waren. Ook werden op de telefoons en de camera tien vingerafdrukken aangetroffen, waarvan slechts één volledig en bruikbaar was, ook dit werd niet vergeleken met de Panamese databank. Deze tekortkomingen laten zien dat in dit deel van het onderzoek belangrijke stappen niet adequaat werden uitgevoerd.
Nachtfoto’s
De laatste ‘normale’ foto toont Kris terwijl zij een beekje oversteekt; de daaropvolgende foto, nummer 509, bleek verwijderd en kon niet worden hersteld. Daarna volgde een reeks van ongeveer honderd nachtfoto’s, allemaal gemaakt in de nacht van 8 april, merendeels in zeer korte tijd achter elkaar. De nachtfoto’s tonen voornamelijk de Panamese jungle op een onbekende locatie: het diepe duister, vegetatie en rotsen. Het lijkt alsof de vrouwen zich in een dal bevinden en naar een helling kijken, waarbij enkele bomen op de wanden zichtbaar zijn. Het bekijken van deze foto’s wekt een beklemmend gevoel. Over de reden van het maken bestaan verschillende speculaties: probeerden zij dieren af te schrikken, of hoopten zij door geluiden in de jungle aandacht te trekken? De precieze motivatie blijft onbekend. Opvallend is foto nummer 580, waarop de haren van Kris duidelijk zichtbaar zijn; deze foto zorgde voor veel speculatie onder mensen die de zaak volgden.
Ook werden er aanwijzingen gevonden die laten zien dat de vrouwen actief probeerden de aandacht van mogelijke reddingswerkers te trekken. Op de nachtfoto’s is onder meer een takje te zien waar stukjes van een rode plastic zak aan zijn bevestigd, vermoedelijk bedoeld om op te vallen in het donker. Daarnaast ligt er op een van de beelden een spiegeltje, waarschijnlijk gebruikt om licht te reflecteren als signaal. Op verschillende internetfora circuleren bovendien sterk bewerkte versies van de foto’s, waarop het lijkt alsof er met papier de letters “SOS” zouden zijn gevormd. Dit is echter nooit met zekerheid vastgesteld. Wat wél duidelijk is, is dat de jonge vrouwen alles in het werk hebben gesteld om gevonden te worden. Analisten probeerden op basis van deze reeks foto’s de exacte locatie te achterhalen, maar dit bleek bijzonder lastig. Tot op heden is onbekend waar de jonge vrouwen zich bevonden toen deze foto’s werden gemaakt.
Tekst gaat door onder tijdlijn-afbeelding
Skeletresten
Op 19 juni werden langs de oevers van de rivier de Culebra skeletresten aangetroffen. In een schoen werden nog menselijke resten gevonden, en tevens werd een heupbot aangetroffen. DNA-onderzoek bevestigde dat de resten van de twee jonge vrouwen waren. In de periode daarna werden aanvullende botresten gevonden: een rib van Kris, en een linker scheenbeen en dijbeen van Lisanne. In totaal werden 33 botresten ontdekt, verspreid over het gebied rond de rivier.
Geen van de forensische teams, noch het Nederlandse noch het Panamese, kon een officiële doodsoorzaak vaststellen. De Nederlandse onderzoekers achtten een ongeval het meest waarschijnlijk: bij Lisanne werden gebroken middenvoetsbeentjes vastgesteld, wat wijst op een flinke val, en een ontsteking van het beenvlies suggereert eveneens letsel door die val. Ook de Panamese autoriteiten concludeerden dat er sprake moet zijn geweest van een noodlottig ongeval. Verschillende locaties werden als gevaarlijk aangemerkt, maar de precieze locatie van het incident is nooit vastgesteld.
Rond de zaak circuleren diverse aannames en theorieën. Geen daarvan is door forensische bevindingen, autoriteiten of technisch onderzoek bevestigd. In dit document worden uitsluitend de vastgestelde feiten weergegeven.
Tips en informatie
Ondanks de grootschalige zoekacties is de exacte locatie waar de vrouwen zich in hun laatste dagen bevonden tot op heden onbekend gebleven. Het achterhalen van deze plek kan mogelijk leiden tot het vinden van skeletresten die nooit zijn teruggevonden en daarmee tot antwoorden die al jaren ontbreken. De familie en vrienden van Kris en Lisanne verdienen die duidelijkheid.
Beschikt u over informatie die kan bijdragen aan het oplossen van deze zaak? Weet u meer over de mogelijke locatie? Laat het ons dan weten via het contactformulier of stuur een e-mail naar tips@coldcasezaken.nl. Zelfs kleine aanwijzingen kunnen het verschil maken. Wij zorgen ervoor dat uw informatie op de juiste plek terechtkomt en voeren – indien nodig – aanvullend onafhankelijk onderzoek uit. Twijfel niet. Help mee deze zaak op te lossen.
Wilt u anoniem blijven? Vink dan het vakje aan in het contactformulier. Dankzij ons zorgvuldig opgebouwde netwerk kunnen wij volledige anonimiteit garanderen.