4 november: Onbekende Doden Dag

Op 4 november markeert Stichting Coldcasezaken, onder leiding van Sander Meyer, informeel de Onbekende Doden Dag. Een dag die volledig draait om respect, aandacht en zichtbaarheid voor mensen die zijn overleden zonder dat hun identiteit bekend is. Vaak hebben deze mensen geen naam of gezicht in de publieke ruimte, maar zij waren mensen met families, vrienden en een leven dat betekenis had. Op een bepaald moment in hun leven ging er iets mis, en bij elk van hen gebeurde dat op een andere manier. Ze raakten familie en vrienden uit het oog en bevonden zich op een plek die voor hen vreemd was, maar waar ze juist daar om het leven kwamen. Ze lieten ouders, broers en zussen, neven en nichten, vrienden en collega’s achter met talloze vragen. Veel families zijn jarenlang op zoek naar deze mensen, maar vaak weten zij niet waar te beginnen, krijgen ze geen hulp en hebben ze geen middelen voor grote zoekacties. Uit eigen ervaring weet ik wat dit doet met een familie; ik heb de frustratie, het verdriet en de wanhoop gezien.

De onbekende doden die in Nederland, België of andere landen worden gevonden, worden uiteindelijk begraven in een anoniem graf, vaak na een begrafenis waarbij een onbekende een gedicht voorlas en slechts enkele politieagenten aanwezig waren. Tegenwoordig doet de politie veel moeite om deze mensen hun naam terug te geven, maar dat lukt niet altijd. Het is goed voor te stellen dat dit vroeger, zonder digitale middelen, nog veel moeilijker was. Zaken stapelen zich snel op, en de politie moet doorgaan. Het leven gaat door. Maar voor de onbekende doden niet. Zij liggen vanaf dat moment in een naamloos graf te wachten op degene die zich inzet om hen in ere te herstellen: op de persoon of organisatie die hun familie weet te traceren. Het creëren van een Nationale Dag voor deze vergeten mensen is volgens mij een enorme stap, die de kans vergroot dat zogenaamde ‘John en Jane Does’ hun eigen naam terugkrijgen en hun familie weer vinden.

De Onbekende Doden Dag is bedoeld om stil te staan bij deze vergeten zielen. We tonen subtiel hun gezichten, delen hun verhalen en maken duidelijk dat achter elk onbekend lichaam een familie kan staan die op zoek is naar antwoorden. Het is een dag van respect en bewustwording, zonder ceremonies, maar met nadruk op menselijke waardigheid en het belang van zichtbaarheid.

Ik heb voor 4 november gekozen omdat het herfst is, een periode van bezinning. De dag voelt treurig, maar ook mooi. Zoals bladeren ooit aan een boom hingen en later anoniem op de grond vallen, zo maakten onbekende doden ooit deel uit van een familie en leefden zij hun leven, tot ze uiteindelijk zonder naam ter ruste werden gelegd. De boom symboliseert de familie, die achterblijft terwijl het leven van hun geliefde langzaam opgaat in de aarde. Deze datum vangt die symboliek en nodigt uit tot respect en aandacht.

Wij willen graag dat 4 november officieel wordt erkend als Nationale Onbekende Doden Dag. Zo’n erkenning maakt het mogelijk landelijke aandacht te creëren en instellingen zoals scholen, gemeenten en organisaties actief bij dit initiatief te betrekken. Het is een stap naar een samenleving die niemand vergeet, ook niet degenen die anoniem zijn overleden. Daarom zullen wij een formele aanvraag indienen bij de Rijksoverheid en nodigen wij overheden, gemeenten en andere partners uit om deze dag samen met ons zichtbaar te maken en te ondersteunen. Op termijn hopen wij dat deze dag ook internationaal wordt erkend, want overal ter wereld worden onbekende doden vaak in anonieme graven ter ruste gelegd en verdienen zij aandacht, respect en herinnering.

Voor nu noteren wij 4 november informeel in onze agenda en vragen we iedereen deze dag aandacht te geven: om stil te staan bij het leven en verhaal van onbekende doden, en bij de onvervulde zoektocht van hun nabestaanden. Want ieder mens verdient herinnering, een gezicht en een plek in ons collectief geheugen – ook wanneer de wereld hen vergeten lijkt.

Sander Meyer
Directeur, Stichting Coldcasezaken